In perioden van krimp bezuinigt het Rijk op de uitgaven aan de gemeenten. Dit wordt gedaan door bijvoorbeeld gedaan door (wettelijke) taken over te hevelen naar de gemeente zonder daarvoor het noodzakelijke budget beschikbaar te stellen. Kleine gemeenten hebben hierdoor steeds meer problemen. De (wettelijke) taken kunnen niet meer goed worden uitgevoerd. De gemeente heeft dan maar twee opties: fuseren of samenwerken. Maar leidt samenwerking niet uiteindelijk toch tot het ander? En als dat zo is, wat overigens mijn overtuiging is, moet je dan als gemeente goed opletten met welke gemeenten je gaat samenwerken om later niet voor verrassingen te staan?
Zelf woon ik in Rijen, in de gemeente Gilze en Rijen (ruim 26.000 inwoners), dat tussen Breda en Tilburg ligt. Mijn gemeente kan nu nog alle wettelijke taken uitvoeren. Maar ook hier wordt het moeilijker. Het college merkt dat ook en wil gaan samenwerken met een aantal kleinere gemeenten: Alphen-Chaam, Baarle-Nassau en Goirle.
Op zich lijkt dit een logische gedachte. De kleine groene gemeenten die gaan samenwerken tussen de twee grote steden Breda en Tilburg.
Maar...
De vraag en twijfel die ik erbij heb is wat de meerde voor onze gemeente in deze samenwerking. De problemen in die andere gemeente zijn alleen maar groter. Samenwerking is over het algemeen een eerste stap naar fusie. En we hebben gezien dat middelgrote gemeenten met heel veel oppervlakte niet goed functioneren. Kijk maar eens naar de gemeente Moerdijk. Elk dorp heeft zijn vertegenwoordigers en niemand vertrouwd de ander. Er is te veel versnippering en tegenstrijdige belangen. Welke kern krijgt de meeste aandacht?
Samenwerking werkt beter als er minder kernen bij betrokken zijn. Voor Gilze en Rijen is dan Dongen een meer vanzelfsprekende keuze; ongeveer even veel inwoners, de kernen liggen dicht bij elkaar en er spelen de zelfde onderwerpen. Maar ook hier zitten nadelen aan. De vaste lasten voor de inwoners van Dongen ligt aanzienlijk hoger dan in de gemeente Gilze en Rijen. Dus bij een fusie gaan de inwoners van Gilze en Rijen meer betalen. (Overigens zijn de kleine gemeenten ten zuiden ook een stuk duurder om te wonen, net als Breda.)
Als mijn gemeente alleen voor kwaliteit en lage kosten zou gaan, dan is alleen de gemeente Tilburg een logische "partner", maar dit is als vloeken in de kerk. Het mag niet gezegd worden. Want de verhoudingen in inwoners is 200.000 tegen 26.000. Hoeveel invloed heb je dan nog?
Mijn conclusie is dat het niet zo eenvoudig is om goede partners te zoeken en dat je eerst goed helder op papier moet hebben welke kwaliteiten en eigenschappen je zoekt in een partner, alvorens de keuze te maken. Het is jammer dat in mijn gemeente het nu andersom gebeurd.
